SMED

| Kai Blog’16

SMED

📍 Nedir?

SMED açılımı ile “Single Minute Exchange of Dies”. Yani tekli dakikalarda kalıp değişimi.

Hedefimiz tek haneli dakikalarda (10 dakikadan düşük süreler) model değişimi gerçekleştirebilmek, bu hedefe ulaşmak için yapılan çalışmalara SMED diyoruz.
Pekii biraz daha açık olalım:

Kurulum, setup, model değişim süreleri; bir önceki partiden çıkan son parça ile yeni partiden çıkacak ilk sağlam parça arasında harcanan zamandır.

Buna mutfağımızdan sıcak bir örnek verelim: Tatlı kurabiye ve tuzlu kurabiye yapmak istiyorsunuz. Kremayı dökmek için tek bir aparatınız var ve diğerine geçmeden önce temizlemeniz gerekiyor. İşte bu gibi süreçler değişim süresi içine giriyor.

Burada bizim esas aldığımız noktamız da tam olarak bu. Çünkü tüm model değişim süreleri israftır.

SMED’i daha net anlatmak için kullanacağım diğer iki kavramdan da tek cümleyle bahsedelim: kalıp değişimi ve değişim süresi.

🔸 Kalıp Değişimi: A ürününü üretiyorken B ürününü üretiyor hale gelmek için yapılan tüm işlemlerdir.

🔸 Kalıp Değişim Süresi: Son sağlam A üretiminden ilk sağlam B üretimine kadar geçen süredir.

📍 Nasıl başladı?

Yıllar geçtikçe insanların ihtiyaçları ve istekleri çeşitlilik göstermesiyle birlikte üretimde talep tahminleri zorlaştı. Hangi ürünün ne kadar üretileceği tahmin edilemediğinden stok çalışmak imkansız hale geldi.

1950'li yıllarda aynı sorunu Honda’nın triportör üreten fabrikası da yaşıyordu. Fabrikaya Japon endüstri mühendisi Shigeo Shingo’nun gelişi ile SMED’in ilk adımları atıldı. Shingo üretimi incelendikten sonra triportör gövdesi basan pres makinasının darboğaz yarattığını ölçmüş ve bu makinada iç setup’ların dış setup’lardan ayırt edilerek; dış setup sürelerinin toplam setup süresinden düşürülmesini önerdi. Bu öneri hazırlık sürelerinin düşürülmesi için akla gelen ilk uygulama olarak tarihe geçmiştir. Bu sayede Shingo tarafından başlayan SMED, müşteri talebinin esnekliğini karşılamak için daha da geliştirildi. Talebin esnekliğini karşılamak için daha küçük partilerde üretime başlandı. Shiego çalışması ile, çeşitli şirketlerde değişim sürelerinde ortalama %94'e kadar azalmalara yol açtı.

20 kat iyileşen değiştirme sürelerini hayal etmek, evet belki zor olabilir, ancak yarışlardaki basit bir lastik değiştirme örneğini düşünelim:

Birçok insan için tek bir lastiği değiştirmek 15 dakika sürebilir.

Bir NASCAR pit ekibi için dört lastiği değiştirmek 15 saniyeden az sürüyor.

🔸 SMED sürecinde geçişler, iki farklı öğeden oluşur:

• Dahili Öğeler (İç setup): Sistem durdurulduğunda tamamlanması gereken öğeler
• Dış Öğeler (Dış setup): Sistem aktif çalışırken tamamlanabilen öğeler

SMED öncelikle üretim sürecini ilk etapta sabit tutarak, bu iki öğeyi birbirinden ayırır. Sonraki etapta ise israfları kaldırarak süreyi kısaltma yoluna gider:

⭐️ Şirketler için ürünlerin fiyatını düşük tutmanın en kayda değer başarılarından biri, üretim döngüsünün kademeli olarak kısaltılmasıdır. Bir ürün üretim sürecinde ne kadar uzun olursa ve ne kadar çok hareket ettirilirse, doğal olarak nihai maliyeti o kadar yüksek olmaktadır. SMED süreci de, yukarıdaki iki öğeyi mümkün olduğunca birbirinden ayırmaya ve düzene koymaya, ilk olarak değişim süresini, sonuç olarak da ürün döngüsünü kısaltmaya odaklanır.

🔸 Peki, SMED süreci nasıl işler?
Her üretimin ihtiyaçları farklı olduğu için işleyişi de farklı olacaktır ama genel olarak bu şablon bize ışık tutacaktır:

SMED sürecine başlar başlamaz büyük bir yarar elde etmeyi hedeflemiyoruz tabi ki, hepsi adım adım birleşen yapboz parçaları gibi gidiyor.

⭐ ️İlk önce hızlı kazanımlar için yapmamız gereken çalışanlar ile birlikte başaracağımız iyileştirmeler var. Bu iyileştirmeleri israfların ortadan kaldırılması ve standart düzenlerin oturtulması izliyor.
Son aşamada ise daha teknik bilgilere ihtiyacımız var, öğrendiğimiz üretim bilgileri ve elde ettiğimiz iyileştirme sonuçlarına bakarak modülerleşen bir sistem kurmaya çalışıyoruz.

Modüler bir sistem demek, aslında bizim üretimde yaşanan problemlere karşı ne kadar esnek olduğumuzla cevap verme yeteneğimizle doğrudan ilişkili. Yani en başta olan kurulum ve değişim sürelerini kısaltmanın yanı sıra en son adımda sistemi değiştirip daha esnek bir yapıya dönüştürüyoruz.

Uzun lafın kısası SMED ile mevcut durumumuzdan hedefe ulaşmak için bu adımları takip etmeliyiz:

📎 Adım 1: Makine durdurulmuş haldeyken yapılması gereken işi (iç setup) makine çalışırken yapılabilecek işten (dış setup) ayırmaktır.

📎 Adım 2: Daha çok dış iş yaparak iç değiştirmeyi azaltmaktır. (örneğin kalıpların hazırlanması)

📎 Adım 3: Ayarlama işlerini basitleştirerek, gerekirse yardım için operatör ekleyerek iç değiştirmeyi azaltmaktır.

📎 Adım 4: Hem iç hem de dış iş için toplam süreyi kısaltmaktır.

Hepsi kulağa ne kadar planlı geliyor öyle değil mi? Haydi başlayalım!

📚 Kaynaklar:
https://www.obeyaakademi.com.tr/smed-nedir-smed-teknigi-nasil-uygulanir/
https://trex.com.tr/tr/bilgi-bankasi/operasyonel-mukemmellik-smed/
https://www.donusumdanismanlik.com/smed-nedir-smed-teknigi-nasil-uygulanir/
https://www.leanproduction.com/smed/
https://www.youtube.com/watch?v=UlIGI3laGAo&t=22s&ab_channel=GeorgeLeeSye%27s9SkillsFactory